انواع و اشکال آجر
سال‌های متمادی است که کلمه آجر به مفهوم آجر رسی است، ولی در کاربرد امروزه این کلمه توضیح دهنده شکل قطعه، صرفنظر از نوع مصالح نیز می‌باشد. در تداول عامه، آجر مکعب مستطیلی است که ابعاد آن به اندازه‌ای باشد که به راحتی با یک دست قابل حمل باشد، مانند آجر سیمانی، آجر موزائیک و نظایر آن.
اندازه آجر در ایران قدیم مدت مدیدی ۲۰×۲۰×۳ ال ۴ سانتی‌متر بوده و هنوز هم در روستاها و برخی شهرهای کوچک به این اندازه تولید می‌شود. اصطلاحاتی از قبیل دیوار نیم‌آجره، یک آجره، یک آجر و نیمه و … غیره مه از سابق باقی مانده ابعاد ذکر شده در فوق را در ذهن تداعی می‌کند.
بعدها به تقلید از اروپا، آجرهایی به اندازه تقریباً نصف آجر ایرانی ولی کمی ضخیم‌تر یعنی حدود ۵×۱۰×۲۰ سانتی‌متر ساخته شد که به علت مصرف آنها در ساختن قزاق خانه‌ها به نام قزاقی مشهور شد. نوعی آجر دست‌ساز دیگر که برای پشت کار مصرف می‌شود آجر فشاری است. واژه فشاری از اینجا ناشی می‌شود که گل را در قالب می‌فشارند. آجر فشاری به خوبی آجر قزاقی نیست، نه مقاومت خوبی دارد و نه از زیبایی ظاهری برخوردار است، میزان جذب آب آن نیز زیاد است. کارخانه‌های تولید آجر ایران به تقلید از کشور سازنده ماشین‌های کارخانه، آجرهایی به ابعاد و اشکال مختلف تولید می‌کنندو معمول‌ترین آجرهای ماشینی، آجرهای توپر و سوراخدار به ابعاد کم و بیش حدود قزاقی هستند. آجرهایی برای نماسازی با ضخامت ۳و۴ سانتی‌متر نیز به رنگ‌های سفید، صورتی تا سرخ تا آلبالوئی تهیه می‌شود. بلوک‌های تو خالی برای تیغه‌سازی به ضخامت‌های مختلف و بلوک‌های تو خالی سقفی برای مصرف بین تیچه‌های بتن آرمه ( تیرچه بلوک)، تنبوشه برای هدایت فاضلاب و زهکشی زمین‌های کشاورزی، شبکه‌های آفتابگیر و سایر انواع سفال نیز از محصولاتی هستند که در بعضی از کارخانه‌ها تولید می شوند. آجرهایی هم در کشورهای صنعتی تولید می‌شوند که هنوز در ایران مرسوم نشده است که از آن جمله هستند: بلوک‌های تو خالی آتش بند برای نصب دور ستون‌ها به منظور جلوگیری از نفوذ آتش، قطعات ویژه به شکل منحنی‌های کوژ و کاو، قطعات در پوش روی دیوار، قطعاتی که از اجزاء آجر هستند مانند: کلوک، سه قد، گوشه، و جز اینها. بجاست که در آینده این قطعات نیز در ایران تولید شود.
به طور کلی نام‌گذاری آجر ممکن است از محل تولید آجر یا تأمین مصالح خام، روش ساخت، مورد استفاده، رنگ، بافت و غیره باشد.
عمده‌ترین تقسیم‌بندی در کشورهای صنعتی برای آجر رسی عبارتست از : (۱) آجر معمولی (۲) آجر نما (۳) آجر مهندسی که مورد استفاده آن در نقاط خاصی از ساختمان مانند زیر لایه نم بند و پی و دست‌انداز بام و منظورهای ویژه است.
قطعات پیش ساخته آجری
در سال‌های اخیر در صنعت ساختمان کشورهای صنعتی تولید و مصرف انواع قطعات پیش ساخته آجری رواج زیادی یافته و به طور کلی صنعت آجر کمک شایان توجهی به این امر نموده است، ولی در ایران جای این فن خالی است و باید به نحوی در ایجاد آن کوشید. پیشرفت‌هایی که اخیراً در پیش‌سازی قطعات آجری به وجود آمده، امکان کاربرد این قطعات را گسترش داده است. عمده‌ترین این پیشرفت‌ها عبارتند از: ۱) پیشرفت و مقبولیت روش‌های طراحی منطقی در کارهای آجری۲) بهبود کنترل کیفی در تولید محصولات آجری، ۳) پیدایش قطعات و اشکال جدید آجر ۴) آفزایش کنترل در کاربرد ملات‌های سیمانی – آهکی و بالاخره ۵) پیدایش مواد افزودنی که سبب چسبیدن بهتر و بیشتر ملات به آجر می‌شود. این مواد بیشتر از نوع صمغ‌های ساختگی و پلیمرهای مایع هستند که موجب افزایش مقاومت فشاری و کششی ملاتی می‌شوند. قطعات آجری پیش ساخته را به دو گونه می‌سازند: با روش دستی و ریختگی.
در تولید دستی، روش همانست که برای قطعات ساخته شده در محل اعمال می‌گردد و تنها تفاوت اینست که عمل چیدن در کارخانه‌ای که به همین منظور برپا شده انجام می‌گیرد. آجرچینی می‌تواند با دست و یا وسائل ماشینی انجام گیرد و ملات مصرفی می‌تواند معمولی یا از نوع چسبندگی قوی انتخاب شود.
در روش ریختگی ابتدا قطعات آجر با دست یا ماشین، با نقشه و طرح معین درون قالب‌هایی چیده شده و سپس پشت آن بتن یا دوغاب پرعیاری ریخته می‌شود. پس از گرفتن بتن یا دوغاب، قطعه پیش ساخته‌ای به وجود می‌اید که دارای رویه آجری و پشت کار بتنی یا سیمانی است. معمولاً مختصری آرماتور افقی و قائم در این قطعات به کار می‌رود و اتصالات فولادی به منظور حمل و نصب نیز در آنها پیش‌بینی می‌شود. آجرهای تو خالی را هنگامی که آهن‌گدازی قائم در قطعه باید انجام شود می‌توان به کار برد.