انواع و اشكال آجر
سال‌هاي متمادي است كه كلمه آجر به مفهوم آجر رسي است، ولي در كاربرد امروزه اين كلمه توضيح دهنده شكل قطعه، صرفنظر از نوع مصالح نيز مي‌باشد. در تداول عامه، آجر مكعب مستطيلي است كه ابعاد آن به اندازه‌اي باشد كه به راحتي با يك دست قابل حمل باشد، مانند آجر سيماني، آجر موزائيك و نظاير آن.
اندازه آجر در ايران قديم مدت مديدي 20×20×3 ال 4 سانتي‌متر بوده و هنوز هم در روستاها و برخي شهرهاي كوچك به اين اندازه توليد مي‌شود. اصطلاحاتي از قبيل ديوار نيم‌آجره، يك آجره، يك آجر و نيمه و … غيره مه از سابق باقي مانده ابعاد ذكر شده در فوق را در ذهن تداعي مي‌كند.
بعدها به تقليد از اروپا، آجرهايي به اندازه تقريباً نصف آجر ايراني ولي كمي ضخيم‌تر يعني حدود 5×10×20 سانتي‌متر ساخته شد كه به علت مصرف آنها در ساختن قزاق خانه‌ها به نام قزاقي مشهور شد. نوعي آجر دست‌ساز ديگر كه براي پشت كار مصرف مي‌شود آجر فشاري است. واژه فشاري از اينجا ناشي مي‌شود كه گل را در قالب مي‌فشارند. آجر فشاري به خوبي آجر قزاقي نيست، نه مقاومت خوبي دارد و نه از زيبايي ظاهري برخوردار است، ميزان جذب آب آن نيز زياد است. كارخانه‌هاي توليد آجر ايران به تقليد از كشور سازندة ماشين‌هاي كارخانه، آجرهايي به ابعاد و اشكال مختلف توليد مي‌كنندو معمول‌ترين آجرهاي ماشيني، آجرهاي توپر و سوراخدار به ابعاد كم و بيش حدود قزاقي هستند. آجرهايي براي نماسازي با ضخامت 3و4 سانتي‌متر نيز به رنگ‌هاي سفيد، صورتي تا سرخ تا آلبالوئي تهيه مي‌شود. بلوك‌هاي تو خالي براي تيغه‌سازي به ضخامت‌هاي مختلف و بلوك‌هاي تو خالي سقفي براي مصرف بين تيچه‌هاي بتن آرمه ( تيرچه بلوك)، تنبوشه براي هدايت فاضلاب و زهكشي زمين‌هاي كشاورزي، شبكه‌هاي آفتابگير و ساير انواع سفال نيز از محصولاتي هستند كه در بعضي از كارخانه‌ها توليد مي شوند. آجرهايي هم در كشورهاي صنعتي توليد مي‌شوند كه هنوز در ايران مرسوم نشده است كه از آن جمله هستند: بلوك‌هاي تو خالي آتش بند براي نصب دور ستون‌ها به منظور جلوگيري از نفوذ آتش، قطعات ويژه به شكل منحني‌هاي كوژ و كاو، قطعات در پوش روي ديوار، قطعاتي كه از اجزاء آجر هستند مانند: كلوك، سه قد، گوشه، و جز اينها. بجاست كه در آينده اين قطعات نيز در ايران توليد شود.
به طور كلي نام‌گذاري آجر ممكن است از محل توليد آجر يا تأمين مصالح خام، روش ساخت، مورد استفاده، رنگ، بافت و غيره باشد.
عمده‌ترين تقسيم‌بندي در كشورهاي صنعتي براي آجر رسي عبارتست از : (1) آجر معمولي (2) آجر نما (3) آجر مهندسي كه مورد استفاده آن در نقاط خاصي از ساختمان مانند زير لايه نم بند و پي و دست‌انداز بام و منظورهاي ويژه است.
قطعات پيش ساخته آجري
در سال‌هاي اخير در صنعت ساختمان كشورهاي صنعتي توليد و مصرف انواع قطعات پيش ساخته آجري رواج زيادي يافته و به طور كلي صنعت آجر كمك شايان توجهي به اين امر نموده است، ولي در ايران جاي اين فن خالي است و بايد به نحوي در ايجاد آن كوشيد. پيشرفت‌هايي كه اخيراً در پيش‌سازي قطعات آجري به وجود آمده، امكان كاربرد اين قطعات را گسترش داده است. عمده‌ترين اين پيشرفت‌ها عبارتند از: 1) پيشرفت و مقبوليت روش‌هاي طراحي منطقي در كارهاي آجري2) بهبود كنترل كيفي در توليد محصولات آجري، 3) پيدايش قطعات و اشكال جديد آجر 4) آفزايش كنترل در كاربرد ملات‌هاي سيماني – آهكي و بالاخره 5) پيدايش مواد افزودني كه سبب چسبيدن بهتر و بيشتر ملات به آجر مي‌شود. اين مواد بيشتر از نوع صمغ‌هاي ساختگي و پليمرهاي مايع هستند كه موجب افزايش مقاومت فشاري و كششي ملاتي مي‌شوند. قطعات آجري پيش ساخته را به دو گونه مي‌سازند: با روش دستي و ريختگي.
در توليد دستي، روش همانست كه براي قطعات ساخته شده در محل اعمال مي‌گردد و تنها تفاوت اينست كه عمل چيدن در كارخانه‌اي كه به همين منظور برپا شده انجام مي‌گيرد. آجرچيني مي‌تواند با دست و يا وسائل ماشيني انجام گيرد و ملات مصرفي مي‌تواند معمولي يا از نوع چسبندگي قوي انتخاب شود.
در روش ريختگي ابتدا قطعات آجر با دست يا ماشين، با نقشه و طرح معين درون قالب‌هايي چيده شده و سپس پشت آن بتن يا دوغاب پرعياري ريخته مي‌شود. پس از گرفتن بتن يا دوغاب، قطعه پيش ساخته‌اي به وجود مي‌ايد كه داراي رويه آجري و پشت كار بتني يا سيماني است. معمولاً مختصري آرماتور افقي و قائم در اين قطعات به كار مي‌رود و اتصالات فولادي به منظور حمل و نصب نيز در آنها پيش‌بيني مي‌شود. آجرهاي تو خالي را هنگامي كه آهن‌گدازي قائم در قطعه بايد انجام شود مي‌توان به كار برد.